Đập thủy điện Ankroet: Công trình thủy điện đầu tiên tại Việt Nam

Đập thủy điện Ankroet là một trong những công trình lịch sử có ý nghĩa quan trọng, không chỉ bởi đây là nhà máy thủy điện đầu tiên của Việt Nam, mà còn bởi những đặc điểm kiến trúc độc đáo và bối cảnh lịch sử mà nó mang lại. Với vị trí tại cao nguyên Lâm Viên, đập Ankroet mang đến một cái nhìn rõ nét về quá trình phát triển của ngành năng lượng nước ta.

Giới thiệu tổng quan về đập thủy điện Ankroet

Nhà máy thủy điện Ankroet là công trình thủy điện đầu tiên tại Việt Nam, nằm trên suối Vàng thuộc thôn Đan Kia, xã Lát, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng.

Với công suất lắp máy 600 kW gồm hai tổ máy, nhà máy này được khởi công vào tháng 10 năm 1942 và khánh thành vào tháng 10 năm 1945, chính thức đưa vào hoạt động phát điện vào năm 1946.

Tọa lạc bên cạnh hồ Dankia – Suối Vàng đầy mộng mơ, Ankroet nằm cách trung tâm thành phố Đà Lạt khoảng 20 km về phía Tây Bắc. Công trình được thiết kế với hệ thống ống áp lực đưa nước xuyên qua những khu rừng rậm đến nhà máy, nằm cách hồ khoảng 1 km.

Đập Ankroet mang nét kiến trúc đá độc đáo, chịu ảnh hưởng của phong cách kiến trúc tây nam nước Pháp và phong cách công xưởng đặc trưng đầu thế kỷ 20, tạo nên một dấu ấn vừa cổ điển vừa ấn tượng giữa thiên nhiên vùng cao nguyên Lâm Viên.

Lịch sử hình thành và phát triển đập thủy điện Ankroet

Đập thủy điện Ankroet được xây dựng vào năm 1940 là công trình thủy điện đầu tiên của Việt Nam với công suất khởi đầu 600 kW gồm hai tổ máy do Hãng Bell của Mỹ sản xuất.

Đặc điểm nổi bật của Ankroet là thiết kế với trục tuôcbin nằm ngang, cả hệ thống nổi trên mặt đất – khác biệt hoàn toàn so với các đập hiện đại, nơi tuôcbin thường nằm sâu dưới lòng đất.

Mục đích ban đầu của nhà máy là cung cấp điện cho Đà Lạt khi đó còn là một đô thị nhỏ. Toàn bộ nhà máy và đập được xây dựng bằng đá xanh khai thác tại địa phương, nhờ công sức của người Việt, góp phần tạo nên nét đặc trưng riêng biệt.

Đến năm 1962, chính quyền Việt Nam Cộng Hòa đã lắp thêm tổ máy để nâng công suất lên 3.100 kW nhằm phục vụ cho việc xây dựng thủy điện Đa Nhim. Năm 2004, các tổ máy cũ được thay thế bằng thiết bị mới công nghệ cao.

Sau đó, một tổ máy cũ đã được phục chế và trưng bày tại nhà truyền thống của Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Đến năm 2015, nhân kỷ niệm 70 năm ngày thành lập, Ankroet được nâng cấp với hệ thống điều khiển tự động hiện đại, nâng cao hiệu quả và độ an toàn cho vận hành, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của mình trong lịch sử ngành năng lượng Việt Nam.

Các thông số kỹ thuật quan trọng trong quá trình phát triển Ankroet

Đập thủy điện Ankroet được xây dựng với nhiều yếu tố kỹ thuật quan trọng để đáp ứng nhu cầu cung cấp điện cho khu vực. Hồ chứa có dung tích hữu ích 1 triệu m³ với mực nước dâng lên đến 1.410,72m và đập tràn được thiết kế không có cửa van, cho phép dòng chảy tự nhiên với lưu lượng xả lũ tối đa 1.495 m³/giây.

Đường hầm dẫn nước có đường kính 1,6m và dài 468,5m được gia cố bằng bê tông bọc thép, đảm bảo khả năng chịu áp lực lớn. Đường ống thủy áp có chiều dài 180m giúp dẫn nước từ độ cao 88m từ hồ xuống đến turbine nhà máy.

Qua nhiều đợt cải tạo và nâng cấp, nhà máy đã được trang bị hệ thống turbine hiện đại với công suất tổng cộng 4.400 kW, đáp ứng tốt hơn nhu cầu điện năng.

Đặc biệt, sau các lần nâng cấp vào năm 1999 và 2004, Ankroet đã trở nên bền vững hơn nhờ hệ thống điều khiển tự động và khả năng chịu lực tốt, giúp vận hành an toàn và hiệu quả.

Với điện lượng trung bình năm đạt 21,66 triệu kWh, thủy điện Ankroet không chỉ là nguồn cung cấp điện quan trọng mà còn tạo nên cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, hòa mình cùng dòng Suối Vàng quanh năm chảy xiết.

Ngày nay, đập thủy điện Ankroet tuy không còn giữ vai trò trọng yếu trong việc cung cấp điện năng nhưng vẫn mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt.

Là nhà máy thủy điện cổ nhất tại Việt Nam và Đông Dương, Ankroet là một minh chứng sống cho sự phát triển của ngành thủy điện nước ta từ những ngày đầu tiên đến hiện tại.

Mặc dù công suất cung cấp điện của Ankroet không lớn như các nhà máy hiện đại nhưng công trình này đã chuyển mình thành một điểm đến du lịch, thu hút du khách đến tham quan và khám phá.

Nét kiến trúc độc đáo, cảnh quan xanh mát của cao nguyên Lâm Viên cùng với những tổ máy cũ được trưng bày đã tạo nên một không gian lý thú cho các sinh viên và giảng viên ngành kiến trúc, xây dựng và năng lượng đến nghiên cứu và tìm hiểu.

Đập Ankroet giờ đây không chỉ là một công trình thủy điện mà còn là biểu tượng văn hóa và di sản kỹ thuật, đóng góp vào việc quảng bá vẻ đẹp đặc trưng của Lâm Đồng, thúc đẩy phát triển du lịch địa phương.

Kết luận